Μελέτιος ο Γεωγράφος

(Μιχαήλ Μήτρου, Ιωάννινα 1661 – Κωνσταντινούπολη 1714). Λόγιος, κληρικός και συγγραφέας. Ξεκίνησε τις εγκύκλιες σπουδές στην πατρίδα του, κοντά στον Βησσαρίωνα Μακρή, ενώ τις συμπλήρωσε αργότερα στην Πάντοβα (1681-86), όπου επιδόθηκε κυρίως στη μελέτη των φυσικών επιστημών και της φιλοσοφίας. Δίδαξε κατόπιν στο ελληνικό γυμνάσιο της Βενετίας και στη σχολή του Επιφανίου στα Ιωάννινα (1688-91). Το 1692 χειροτονήθηκε μητροπολίτης Ναυπάκτου και Άρτης (με έδρα την Άρτα), κατηγορήθηκε όμως ότι συνωμοτούσε κατά των Τούρκων, με αποτέλεσμα να εγκαταλείψει τη θέση του και να καταφύγει στη ενετοκρατούμενη Ναύπακτο (1696-99). Μετά την τουρκοενετική συνθήκη ειρήνης του 1700 αμνηστεύτηκε, αλλά δεν αποκαταστάθηκε στο αξίωμά του και χρησιμοποιήθηκε από το πατριαρχείο ως έξαρχος στην Πελοπόννησο. Διετέλεσε μητροπολίτης Αθηνών από το 1703 έως λίγο πριν τον θάνατό του. Έγραψε πολλά έργα, όπως ιατρικές διατριβές (περί πανούκλας), αστρονομικές, φιλοσοφικές, λόγους, ακολουθίες κ.ά. Εκτός αυτών, τα δύο έργα που επέβαλαν τον Μ. ως έναν από τους πιο αξιόλογους συγγραφείς των χρόνων της τουρκοκρατίας υπήρξαν η Εκκλησιαστική Ιστορία (3 τόμοι, 1783) και η Γεωγραφία του (3 τόμοι, 1728). Η Εκκλησιαστική Ιστορία καλύπτει την περίοδο από τη γέννηση του Χριστού έως το 1700. Μολονότι αποτελεί στην ουσία ένα συμπίλημα, είναι γραμμένο από έναν άνθρωπο με κριτικό νου και με σαφή συνείδηση ιστορικού, αρετές που εμφανίστηκαν για πρώτη φορά στη νεοελληνική ιστοριογραφία. Η Γεωγραφία του είναι το πιο γνωστό του έργο και περιγράφει (με πολλές ιστορικές αναδρομές) τις χώρες όλου του κόσμου, αν και το μεγαλύτερο τμήμα του έργου αναφέρεται στη γεωγραφία του ελληνικού χώρου. Αξιοσημείωτο είναι ότι ο Μ. υπήρξε ο πρώτος Έλληνας συλλέκτης αρχαίων επιγραφών, τις οποίες και χρησιμοποίησε με επιτυχία ως ιστορικές πηγές κατά τη συγγραφή των έργων του.